Қазақстанда мәйіттік донорлар саны өсуде. 2017 жылы елде қайтыс болған адамдардың ағзаларын ауыстырып салу бойынша 77 ота жасалды. Бұл 2016 жылдың көрсеткіштерімен салыстырғанда 50 пайызға артық. Ол туралы біздің хатшыларға транспланттау жөніндегі республикалық үйлестіру орталығында айтты. Бұл ретте елде әлі де донорлар тапшы. Барлығы транспланттауға кезекте 3500 қазақстандық тұр. Ол туралы толығырақ Айгерім Құсайынова.
Петропавл қ. тұрғыны Ольга Попировник:
Реанимацияға түстім. Реанимациядан осында диализге жеткізілдім. Ауруға шалдыққан кезде жұмыс істейтінмін, қазір жұмыс істемеймін. Бірінші топ мүгедегімін. Ағзаны ауыстырып салуды қалаймын. Себебі мен жаспын. Барлығы тәрізді өмір сүргім келеді.
Балғат Шаханов транспланттауды 10 жыл күтуде. Ол уақыт өте оның кезегі жететініне үміті жоғалып келе жатқанымен бөлісті.
Петропавл қ. тұрғыны Балғат Шаханов:
Алдымен қысымым көтеріліп, ауруханаға түстім, аяғым ісініп кетті. Диагнозым қойылғалы 10 жыл өтті. Аяғым ауырады. Үнемі күтудемін. Күтудің мәні жоқ деп ойлаймын.
Жалпы Қазақстан бойынша ағзаларды ауыстырып салуға кезекте 3500 адам тұр. Көпшілігі «бос» бүйректі қажет етеді. Бес жүз науқас бауырды ауыстыруды күтуде. 135 пациенттің жүрегіне ота жасау қажет. Тағы 11 адам өкпе донорларын қажет етеді.
Отаға дейін елімізде тізімдегілердің аз ғана бөлігі жетеді. Мысалы, өткен жылы Қазақстанда ағзаларды ауыстыру бойынша 280 ота жасалды. Көпшілігі тірі донорлардан. Мәйіттік донорлар саны екі есе артқанына қарамастан, әлі де жетіспейді. Олардың санын арттыру үшін Денсаулық сақтау министрлігі өзгертулер енгізуді ұсынады.
Транспланттау жөніндегі республикалық үйлестіру орталығы директорының орынбасары Серік Жарықов:
Денсаулық сақтау министрлігі өзгерістер енгізуде. Әрбір азамат тірі кезінде мәйіттік донорлықтан бас тартуға немесе оған келісімін білдіруге құқылы болады. Оның еркі Денсаулық сақтау министрлігінің ақпараттық жүйесінде тіркеледі. Егер ол бас тартса, ағзалар алынбайды. Келісімін берген жағдайда немесе ешқандай шешім болмаса, дәрігерлер транспланттау үшін ағзаларын алуға құқылы.
Мұндай тәжірибе көптеген батыс елдерінде қолданылған. Испанияда келісімін немесе бас тартуын төлқұжат алған кезде білдіруге болады. Бұл жүйе елді трансплантология бойынша әлем көшбасыларына айналдырды. Өткен жылы мұнда 5000 астам оталар жүргізілді, бұл рекордтық көрсеткіш. Қазақстандық дәрігерлер отандастарын жауапты болуға үндейді.
Транспланттау жөніндегі басты өңірлік үйлестіруші Сергей Ишин:
Денсаулық сақтау ақылы болып табылатын елдер, сақтандыру компаниялары бар. Донорлық бағдарламаларға белсенді қатысатын адамдар үшін медициналық сақтандыруға белгілі жеңілдіктер қарастырылған. Әр түрлі ынталандыру шаралары бар. Біздің жалғыз ынталандыруымыз – жауапты адам болу.
Хатшы Айгерім Құсаинова:
Қазақстандағы донорлар санын арттыру үшін үлкен насихаттау жұмысын жүргізу қажет, деп қостайды дәрігерлер. Әзірге халықтың көпшілігі қайтыс болғаннан кейінгі транспланттауға жағымсыз көзқараста. Қорытындылай отырып, Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының мәліметтері бойынша, әлемде ағза алмастыруды күтетін пациенттердің тек 10 пайызы ғана кезегіне жететінін атап кеткен жөн.
Айгерім Құсаинова
