Бүгін «Nefro Care» диализ орталығында ауыр сынақтардан өткен, бірақ ағзаларын ауыстырып қондыруға жеткен екі қарағандылық өз өмірлері туралы айтып берді. 61 жастағы Анатолий Салов төрт жыл бойы донорлық жүректі күтті. Оның жолы болып, жүрек табылды. Ал 38 жастағы Медет Қаппаровқа туған әкесі бүйрегін берді. Әкесі де, ұлы да қазір өздерін жақсы сезінеді.
Анатолий Салов өзін жолы болғыш деп атайды. Лотерея ұтып алған адам тәрізді. Қазақстанда донорлық жүрек алу өте қиын.
Алғаш рет Анатолий өзін он жыл бұрын нашар сезінді. Сол кезде оның жасы 50-ден сәл асқан еді. Кенеттен шаршағандық, ентігу пайда болды, ер адам тұншығып, нашар ұйықтай бастады. Әрдайым ауа жетіспейтіндей сезімде болды. Дәрігерлер алдымен өкпені тексере бастады, бірақ бұл жүрек екенін түсінді.
- Менің сол жақ қарыншам жұмыс істемейтіні белгілі болды. Қанның шығуы жоқ. Мен бір ай бойы кардиологиялық орталықта болдым. Онда толық зерттеуден өтіп, коронография жасалды. Маған көмектесе алмайтындарын айтты. Елордаға баруға кеңес берді. Нұр-Сұлтанда ақылы тексеруден өттім. Диагноз расталды. Маған электр сорғысын қою ұсынылды. Ол қанды айдайды. Шын мәнінде, жасанды жүрек. Сол кезде мұндай сорғылар ауыр батареялармен жабдықталатын», - деп еске алады Анатолий Салов.
Анатолий Салов электр сорғысын орнатудан бас тартты. Оған мүгедектіктің екінші тобы берілді және трансплантацияға кезекке қойылды. Жағдайы дәрі-дәрмектермен сақталды. Осылайша ұзақ жылдарға созылған күту басталды. Ер адамның халі нашарлай бастады. Ол арқасына жатып ұйықтай алмайтын болды, иіліп, шілтерді байлай алмады. Қан бірден басына құйылды. Оның жұмысқа шығуына мүлдем жағдай болмады.
- Елестетіңізші, Сізге «Сәлеметсіз бе, бұл Астана. Жүрек пайда болды, шұғыл келуіңіз керек» деп қоңырау шалады. Бірден толқу пайда болады, қан қысымы көтеріледі, елордаға жол тартасыз. Бұл жүрекке бірнеше үміткер бар. Олар талдаулар мен басқа да мәліметтер негізінде кімге қолайлы екенін таңдайды. Дәл осылай мені үш рет шақырды! - деп еске алады ер адам.
Нәтижесінде жүрек 2017 жылы үшінші реттен табылды. Оны басқа облыстан алып келді. Міне, бес жыл бойы Анатолий Салов трансплантацияланған жүрекпен өмір сүруде. Ол туа біткендей қонды дейді. Қазір ол өзін жақсы сезінеді. Әрине, ол диетаны ұстанады, өзін күтеді, бірақ жалпы әдеттегі өмір салтын ұстанады.
Медет Қаппаров 38 жаста. Ол үшін және оның отбасы үшін ауру төбелеріне жай түскендей болды. Кеше ғана дені сау, отбасылы және спортпен шұғылданатын адам кенеттен мүгедек болады.
- Мұның бәрі 2020 жылы менің кезекті іссапарымнан басталды, жабдықтау саласындағы жұмыс. Сол жерде өзімді нашар сезіндім. Қан қысымым екі жүзге дейін көтерілді. Қарағандыға оралғаннан кейін емханаға бардым. Менің талдауларым келді. Дәрігерлер маған созылмалы бүйрек жетіспеушілігі, 5 кезең диагнозын қойды. Бұл бүйрек мүлдем жұмыс істемейтінін білдіреді. Кепкен өрікке айналды. Мені шұғыл ауруханаға жатқызды. Бір ай ауруханада жаттым. Гемодиализ аппаратына қосылу үшін фистула, венаға қолжетімділік орнатылды. Әрине, есеңгіреген күйде болды. Мен сау, жас болдым, спорттық өмір салтын ұстандым. Екі балам, әйелім бар, - дейді Медет.
Медет келесі бір жарым жыл қорқынышты түстегідей өтті дейді. Аптасына үш рет - гемодиализ. Олардың арасында қысқаша үзіліс. Медет және оның отбасы трансплантология туралы барлық ақпаратты зерттеді. Қазақстанда донорлық ағзалар өте сирек пайда болатынын түсінді. Кезекте жүздеген адам тұрғанын, көп жағдайда жаңа бүйрекке мұқтаж науқастарға бүйрегін жақындары беретінін білді.
Жақындары Медетті олардың біреуінің бүйрегін қабыл алуға көндіре бастады. Медет ұзақ уақыт бойы бас тартты. Ол ешкімді мүгедек етуді қаламады.
- Мен қаламадым. Өзім аурумын, отбасынан басқа біреудің ауырып қалуын қаламадым. Мәйіттік транспланттауға үміттендім. Адамдар осылай 10 жыл да өмір сүреді деп ойладым. Бірақ үстінен ілеспе аурулар тәуекелі пайда болды. Қант диабеті, жүрек-тамыр аурулары пайда болуы мүмкін. Бірте-бірте дене әлсірейді, - дейді Медет.
Туыстары оны тексеруден өтуге көндірді. Нәтижесінде бүйрек доноры ретінде Медеттің әкесі сәйкес келді. Ер адамның жасы 60 асты, бірақ денсаулығы әлі де мықты болды. Медеттің туыстары өз ісінің мамандары трансплантологтар бар клиниканы іздей бастады. Таңдау Түркияға түсті. Операцияның құны 22 мың доллар болды. Туыстарының, достарының, әріптестерінің және қарапайым жанашыр қазақстандықтардың көмегімен олар соманың жартысын жинай алды. Содан кейін әкесінің үйін сатып, Ыстанбұлға ұшып кетті.
Осыдан бір ай бұрын Медетке әкесінің бүйрегі трансплантацияланды. Операция сәтті өтті. Медет те, оның әкесі де өздерін жақсы сезінеді.
Қарағанды облысы Денсаулық сақтау басқармасының ресми деректері бойынша, қазір донорлық бүйрекке облыстың 333 тұрғыны (оның бесеуі балалар), жүрекке - 8 адам, бауырға – төрт адам мұқтаж. Осы жылдың алғашқы айларында ғана 15 адам өз кезегін күтумен қайтыс болды…
Гемодиализ және трансплантология бойынша штаттан тыс бас маман Салтанат Сариева елдегі донорлықпен жағдай өте қиын екенін айтады. Қазақстанда қайтыс болғаннан кейінгі донацияға рұқсат етілгеніне бірнеше жыл өтті, ал Қарағанды облысы «бірде-бір ағза берген жоқ». Медицина қызметкерлері адамдарға мұның қаншалықты маңызды және қажет екенін үнемі айтып отырады. Бірақ жағдай өзгермейді. Қала тұрғындарының арасында әлі күнге дейін донорлық келісімге қол қойсаң болды, ағзаларыңды бөлшектеп алады деген әңгімелер бар. Адамдар қорқады және сенбейді.
Кейбіреулер діни себептермен бас тартады.
- Жағдай, әрине, өкінішті, әсіресе біздің Қарағанды облысы бойынша. Қайтыс болғаннан кейінгі бірде-бір донация жоқ. Ешкім құрбан етпейді. Қанша түсіндіріп, айтпасақ та. Мұның бәрі заңды ғой. Иран, Пәкістан, Үндістан сияқты мұсылман елдерінде ешкім кезекте жылдар бойы тұрмайды. Тіпті Беларуссияда бәрі реттелген. Олардың төлқұжаттарында ресми түрде донорлық туралы белгі бар. Біздің адамдар қандай да бір себептермен бұған дайын емес. Себебі мұндай қиындықтарға тап болмады. Жағдайды түсінбейді. Мүмкін, біреудің ауыруы ешкімді мазаламайтын шығар. Тек жақын адамдар түсінеді. Біреулер дін туралы айтады. Дегенмен, ешқандай дін бұған тыйым салмайды. Керісінше, барлық жерде жақсылық жасау керек деп айтылады, - дейді Сариева.
Салтанат Сариева донорлық ағзалар әр пациенттен алына бермейтінін еске салады. Тек мидың өлімі расталған, ал басқа ағзалары өміршең адамдардан.
- Шетелде бәрі басқаша. Сүйікті адам қайтыс болды. Оның ағзалары мұқтаж адамдарға берілді. Қанша әсерлі сәттер көрсетіледі. Адам сүйіктісінің жүрегінің соғуын тыңдайды, қуанады және жылайды. Өкінішке орай, біздің адамдар бұған дайын емес, - деп қорытындылады Сариева.
